HeaderAd

नागपूर जिल्ह्यात भेट देण्यासाठी सर्वोत्तम ठिकाणे

भारताच्या मध्यवर्ती भागात असलेले नागपूर हे समृद्ध इतिहास, सांस्कृतिक वारसा आणि नैसर्गिक सौंदर्यासाठी ओळखले जाणारे एक दोलायमान शहर आहे. नागपूर जिल्ह्यामध्ये पर्यटकांची भरपूर आकर्षणे आहेत जी विविध रूची पूर्ण करतात. ऐतिहासिक ठिकाणांपासून ते निसर्गरम्य निसर्गचित्रांपर्यंत, नागपूरमध्ये प्रत्येकासाठी काहीतरी आहे. या लेखात, आम्ही नागपूर जिल्ह्यातील १५ लोकप्रिय पर्यटन स्थळे शोधणार आहोत जी तुम्ही तुमच्या भेटीदरम्यान गमावू नयेत.
नागपूर जिल्ह्यात भेट देण्यासाठी १५ सर्वोत्तम ठिकाणे

Table Of Content
परिचयड्रॅगन पॅलेस बौद्ध मंदिररमण सायन्स सेंटर
दीक्षाभूमीफुटाळा तलावमहालक्ष्मी देवीचे मंदिर
अंबाझरी तलाव आणि उद्यानतेलनखेडी हनुमान मंदिरस्वामीनारायण मंदिर
सीताबुलडी किल्लासेमिनरी हिलगांधी बाग आणि संग्रहालय
महाराज बाग आणि प्राणीसंग्रहालयकस्तुरचंद पार्कनिष्कर्ष
खिंडसी तलावजपानी रोझ गार्डनवारंवार विचारले जाणारे प्रश्न


परिचय

नागपूर जिल्ह्यातील सर्वात लक्षणीय स्थळांपैकी एक म्हणजे दीक्षाभूमी, बौद्ध धर्माचे पवित्र वास्तू. डॉ. बी.आर. भारतीय राज्यघटनेचे शिल्पकार आंबेडकर यांनी लाखो अनुयायांसह बौद्ध धर्माचा स्वीकार केला. अंबाझरी तलाव आणि बाग हे आणखी एक लोकप्रिय गंतव्यस्थान आहे, जे गजबजलेल्या शहरामध्ये एक शांत मरुभूमी देते. तिची नयनरम्य सेटिंग आणि हिरवीगार हिरवळ हे कुटुंब आणि मित्रांसह आरामात फिरण्यासाठी किंवा शांततेत सहलीसाठी एक आदर्श ठिकाण बनवते.

इतिहासाची आवड असलेल्यांसाठी, सीताबुल्डी किल्ला नागपूरच्या समृद्ध भूतकाळाचे प्रतीक म्हणून उंच आहे. हा किल्ला अनेक युद्धांचा साक्षीदार आहे आणि या प्रदेशाच्या ऐतिहासिक महत्त्वाची आठवण करून देणारा आहे. निसर्गप्रेमींना खिंडसी तलाव आणि त्याच्या सभोवतालच्या लँडस्केपमध्ये सांत्वन मिळू शकते, जे नौकाविहार, पक्षी निरीक्षण आणि विश्रांतीसाठी संधी देते. ड्रॅगन पॅलेस बौद्ध मंदिर हे एक मंत्रमुग्ध करणारे आर्किटेक्चरल रत्न आहे, जे पारंपारिक आणि आधुनिक घटकांचे मिश्रण करून अभ्यागतांना त्यांच्या आध्यात्मिक बाजूचे अन्वेषण करण्यासाठी एक शांत वातावरण तयार करते.

तुम्‍हाला सांस्‍कृतिक विसर्जन, नैसर्गिक सौंदर्य किंवा ऐतिहासिक शोध घ्यायचे असले तरीही, नागपूर जिल्‍हा तुम्‍हाला त्‍याच्‍या विलोभनीय पर्यटन स्‍थळांमधून अविस्मरणीय प्रवासाला जाण्‍यासाठी आमंत्रित करतो.

नागपूर जिल्ह्यात भेट देण्यासाठी १५ सर्वोत्तम ठिकाणे । 15 Best Places to Visit in Nagpur District


१ दीक्षाभूमी

दीक्षाभूमी बौद्धांसाठी एक महत्त्वपूर्ण तीर्थक्षेत्र म्हणून लाखो लोकांच्या हृदयात पवित्र स्थान धारण करते. महाराष्ट्रातील नागपूर जिल्ह्य़ात वसलेली, ही ऐतिहासिक आणि सांस्कृतिक महत्त्व असलेली एक ऐतिहासिक वास्तू आहे. दीक्षाभूमीला डॉ. बी.आर. प्रख्यात समाजसुधारक आणि भारतीय राज्यघटनेचे शिल्पकार आंबेडकर यांनी १४ ऑक्टोबर १९५६ रोजी आपल्या अनुयायांसह बौद्ध धर्माचा स्वीकार केला.
नागपूर जिल्ह्यात भेट देण्यासाठी १५ सर्वोत्तम ठिकाणे
डॉ. आंबेडकरांचे बौद्ध धर्मातील धर्मांतर आणि सामाजिक न्याय आणि समतेसाठी त्यांनी केलेल्या अथक प्रयत्नांचे प्रतीक म्हणून, दीक्षाभूमी त्यांच्या वारशाचा एक शक्तिशाली पुरावा म्हणून उभी आहे. स्मारक स्वतःच एक भव्य वास्तुशिल्पीय चमत्कार आहे, जे त्याच्या भव्यता आणि शांत वातावरणाद्वारे वैशिष्ट्यीकृत आहे. हे जगभरातील भक्त, विद्वान आणि पर्यटकांना आकर्षित करते जे त्यांना आदरांजली वाहण्यासाठी येतात आणि बौद्ध धर्माच्या शिकवणींपासून प्रेरणा घेतात.

दीक्षाभूमी केवळ अध्यात्मिक केंद्रच नाही तर सांस्कृतिक आणि बौद्धिक प्रवचनाचे केंद्र म्हणूनही काम करते. हे विविध कार्यक्रम, परिसंवाद आणि मेळावे आयोजित करते जे सामाजिक सौहार्द वाढवतात आणि बौद्ध धर्माच्या तत्त्वांचा प्रचार करतात. दीक्षाभूमीला भेट देऊन समृद्ध बौद्ध परंपरेशी जोडण्याची, डॉ. आंबेडकरांच्या तत्त्वज्ञानाची अंतर्दृष्टी मिळवण्याची आणि सभोवतालच्या सभोवतालच्या सखोल अध्यात्मात मग्न होण्याची अनोखी संधी मिळते.

हे वाचा : पुणे जिल्ह्यातील सुप्रसिद्ध पर्यटन स्थळे


२ अंबाझरी तलाव आणि उद्यान

महाराष्ट्रातील नागपूर जिल्ह्यात स्थित अंबाझरी तलाव आणि उद्यान हे एक मनमोहक ठिकाण आहे जे शहराच्या गजबजाटातून शांत आणि नयनरम्य सुटका देते. विस्तीर्ण परिसरात पसरलेले, हे मंत्रमुग्ध करणारे तलाव आणि त्याच्या सभोवतालचे उद्यान अभ्यागतांना आराम करण्यासाठी, निसर्गाशी संपर्क साधण्यासाठी आणि मनोरंजक क्रियाकलापांमध्ये सहभागी होण्यासाठी एक शांत मरुभूमी प्रदान करते.
नागपूर जिल्ह्यात भेट देण्यासाठी १५ सर्वोत्तम ठिकाणे
अंबाझरी तलावाचे ताऱ्यांचे आकर्षण हे त्याचे विस्मयकारक सौंदर्य आहे, सभोवतालची हिरवळ आणि स्वच्छ निळे आकाश प्रतिबिंबित करणारे शांत पाणी. सरोवर सुस्थितीत चालण्याच्या मार्गाने वेढलेले आहे, अभ्यागतांना निवांतपणे फेरफटका मारण्यासाठी आणि शांत वातावरणात भिजण्यासाठी आमंत्रित करते. नौकाविहार सुविधा देखील उपलब्ध आहेत, ज्यामुळे अभ्यागतांना तलावाचा वेगळ्या दृष्टीकोनातून अनुभव घेता येतो आणि ताजेतवाने बोट राईडचा आनंद घेता येतो. तलावाच्या सभोवतालचे उद्यान हिरवेगार बाग, मॅनिक्युअर लॉन आणि दोलायमान फ्लॉवर बेड्सने सुशोभित केलेले आहे, ज्यामुळे एक ताजेतवाने आणि उत्साही वातावरण तयार होते. सहली, कौटुंबिक सहल आणि बाह्य क्रियाकलापांसाठी हे एक आदर्श ठिकाण आहे. उद्यानात लहान मुलांसाठी खेळण्याची जागा देखील आहे, ज्यामुळे ते लहान मुलांसह कुटुंबांसाठी एक लोकप्रिय ठिकाण बनले आहे. याव्यतिरिक्त, तेथे खाद्यपदार्थांचे स्टॉल आणि विक्रेते स्वादिष्ट स्नॅक्स आणि अल्पोपाहार देतात, ज्यामुळे पर्यटकांना निसर्गरम्य परिसराचा आनंद घेताना स्थानिक चव चाखता येतात.

अंबाझरी तलाव आणि उद्यान हे केवळ दृश्यच नाही तर महत्त्वाचे पर्यावरणीय निवासस्थान म्हणूनही काम करतात. तलाव विविध प्रकारचे स्थलांतरित आणि निवासी पक्ष्यांना आकर्षित करतो, ज्यामुळे ते पक्षीनिरीक्षक आणि निसर्गप्रेमींसाठी स्वर्ग बनले आहे. हे अनेक एव्हीयन प्रजातींसाठी अभयारण्य प्रदान करते आणि त्यांच्या नैसर्गिक अधिवासात या पंख असलेल्या प्राण्यांचे सौंदर्य पाहण्याची आणि त्यांचे कौतुक करण्याची अनोखी संधी देते.

३ सीताबुलडी किल्ला

महाराष्ट्रातील नागपूर जिल्ह्यात वसलेला सीताबुलडी किल्ला, या प्रदेशाच्या समृद्ध ऐतिहासिक वारशाचा अभिमानास्पद संरक्षक म्हणून उभा आहे. हा किल्ला खूप महत्वाचा आहे आणि एक लोकप्रिय पर्यटन आकर्षण आहे, इतिहास प्रेमी आणि जिज्ञासू अभ्यागत सारखेच आहे. एका टेकडीवर वसलेला, सीताबुलडी किल्ला आजूबाजूच्या लँडस्केपची विहंगम दृश्ये देतो, ज्यामुळे ते अन्वेषण आणि कौतुकासाठी एक आकर्षक गंतव्यस्थान बनते.
नागपूर जिल्ह्यात भेट देण्यासाठी १५ सर्वोत्तम ठिकाणे
या किल्ल्याने अनेक लढाया पाहिल्या आहेत आणि नागपूरच्या इतिहासात महत्त्वाची भूमिका बजावली आहे. त्याचे मोक्याचे स्थान आणि मजबूत वास्तुकला याला प्रदेशाच्या लष्करी पराक्रमाचे आणि आक्रमणांविरुद्धच्या प्रतिकाराचे प्रतीक बनवते. आज हा किल्ला ऐतिहासिक खुणा आणि पूर्वीच्या काळातील खिडकी म्हणून काम करतो. अभ्यागत किल्ल्यातील बुरुज, तटबंदी आणि प्रवेशद्वार यासह किल्ल्यातील चांगल्या प्रकारे जतन केलेले अवशेष शोधू शकतात, जे त्याच्या पूर्वीच्या भव्यतेची झलक देतात. किल्ला संकुलात, काही मंदिरे आणि तीर्थक्षेत्रे देखील आहेत, जी ऐतिहासिक वातावरणाला अध्यात्माचा स्पर्श देतात.

सीताबल्डी किल्ल्यावर पाऊल टाकणे म्हणजे काळाच्या मागे जाण्यासारखे आहे, जिथे आपण लढलेल्या शौर्य लढायांची आणि त्याच्या भिंतींवर प्रतिध्वनी करणाऱ्या शौर्याच्या कथांची कल्पना करू शकतो. हे नागपूरच्या लवचिकतेचा आणि सांस्कृतिक वारशाचा दाखला आहे, जे पर्यटकांना त्याच्या उत्तुंग स्थानावरून दिसणार्‍या विहंगम दृश्यांचा आनंद घेताना त्याच्या वेधक इतिहासाशी जोडण्याची संधी देते.

४ महाराज बाग आणि प्राणीसंग्रहालय

महाराष्ट्राच्या नागपूर जिल्ह्याच्या मध्यभागी वसलेले महाराज बाग आणि प्राणीसंग्रहालय हे एक आनंददायी ठिकाण आहे जे एका प्रसन्न बागेच्या सौंदर्याला सुस्थितीत असलेल्या प्राणिसंग्रहालयाच्या उत्साहाची जोड देते. ही विस्तीर्ण हिरवीगार जागा नैसर्गिक सौंदर्य आणि वन्यजीव अन्वेषण यांचे परिपूर्ण मिश्रण देते, ज्यामुळे ते सर्व वयोगटातील अभ्यागतांसाठी एक लोकप्रिय आकर्षण बनते.
नागपूर जिल्ह्यात भेट देण्यासाठी १५ सर्वोत्तम ठिकाणे
महाराज बाग, कॉम्प्लेक्समधील एक हिरवीगार बाग, रंगीबेरंगी फ्लॉवर बेड, मॅनिक्युअर लॉन आणि सावली आणि शांतता प्रदान करणारी उंच झाडे यांनी सजलेली आहे. हे निसर्ग प्रेमींसाठी एक शांत माघार म्हणून काम करते, आरामात चालण्यासाठी, पिकनिकसाठी किंवा निसर्गरम्य सौंदर्यात आराम करण्यासाठी शांत वातावरण देते. बागेत सुशोभित कारंजे, पुतळे आणि सजावटीच्या संरचना देखील आहेत जे त्याचे आकर्षण वाढवतात. अभ्यागत सुगंधित फुलांच्या प्रदर्शनांमध्ये मग्न होऊ शकतात, शांत कोपऱ्यात आराम मिळवू शकतात आणि लँडस्केप रंगवणाऱ्या दोलायमान रंगांचा आनंद घेऊ शकतात.

शेजारील प्राणीसंग्रहालय हे एक आकर्षक आकर्षण आहे जे विविध प्रकारच्या प्राण्यांच्या प्रजातींचे प्रदर्शन करते. भव्य सिंह आणि वाघांपासून ते खेळकर माकडे आणि सुंदर हरणांपर्यंत, प्राणीसंग्रहालय प्राण्यांच्या साम्राज्याचे चमत्कार जवळून पाहण्याची संधी देते. नैसर्गिक अधिवासांची नक्कल करणार्‍या सुस्थितीत असलेल्या निवाऱ्यांसह, प्राणीसंग्रहालय प्राण्यांसाठी आरामदायक आणि सुरक्षित वातावरण प्रदान करते. अभ्यागत नेमून दिलेल्या मार्गांवर निवांतपणे फेरफटका मारू शकतात, प्राण्यांचे त्यांच्या आवारात निरीक्षण करू शकतात आणि माहितीपूर्ण चिन्हांद्वारे त्यांच्या वागणुकीबद्दल आणि निवासस्थानांबद्दल जाणून घेऊ शकतात.

महाराज बाग आणि प्राणीसंग्रहालय एक अनोखा अनुभव देतात जिथे पर्यटक वन्यजीवांच्या आकर्षक जगाचे कौतुक करत निसर्गाच्या सौंदर्याचा आनंद घेऊ शकतात. हे असे ठिकाण आहे जिथे शांतता आणि उत्साह एकत्र राहतो, जे नैसर्गिक वैभव आणि प्राण्यांच्या भेटींचे सुसंवादी मिश्रण शोधू इच्छितात त्यांच्यासाठी हे एक आवश्यक ठिकाण आहे.

५ खिंडसी तलाव

महाराष्ट्रातील नागपूर जिल्ह्याच्या नयनरम्य परिसरात वसलेले खिंडसी तलाव हे एक शांत आणि मनमोहक ठिकाण आहे जे पर्यटकांना त्याच्या शांत पाण्याने आणि निसर्गसौंदर्याने मंत्रमुग्ध करते. हे मानवनिर्मित तलाव निसर्ग प्रेमी, साहसी प्रेमी आणि शहराच्या गजबजाटातून शांततेत बाहेर पडू पाहणाऱ्यांसाठी एक लोकप्रिय ठिकाण आहे.
नागपूर जिल्ह्यात भेट देण्यासाठी १५ सर्वोत्तम ठिकाणे
विस्तीर्ण क्षेत्रावर पसरलेले, खिंडसी तलाव प्रत्येक अभ्यागताच्या आवडीनुसार अनेक क्रियाकलाप देते. नौकाविहार हा इथला एक आवडता मनोरंजन आहे, ज्यामुळे अभ्यागतांना ताजेतवाने वाऱ्याची झुळूक आणि विहंगम दृश्यांचा आनंद घेताना शांत पाणी एक्सप्लोर करता येते. पॅडलबोट असो, रोबोट असो किंवा मोटारबोट असो, विविध पसंतीनुसार विविध पर्याय उपलब्ध आहेत. मासेमारी ही आणखी एक लोकप्रिय क्रिया आहे, जिथे एंगलर्स त्यांच्या रेषा टाकू शकतात आणि तलावातील काही विपुल माशांच्या प्रजाती पकडण्यात त्यांचे नशीब आजमावू शकतात.

तलाव हिरवाईने वेढलेला आहे, एक शांत वातावरण तयार करतो आणि पिकनिकसाठी आणि आरामात फिरण्यासाठी एक परिपूर्ण सेटिंग प्रदान करतो. सुंदर लँडस्केप गार्डन्स आणि सुस्थितीत असलेले मार्ग या ठिकाणाचे आकर्षण वाढवतात, अभ्यागतांना आराम, आराम आणि निसर्गाशी जोडण्यासाठी पुरेशी जागा देतात. त्याच्या रमणीय सेटिंग आणि विविध मनोरंजक क्रियाकलापांसह, खिंडसी तलाव हे साहस शोधणार्‍यांसाठी आणि सभोवतालच्या शांततेत फक्त भिजण्याची इच्छा असलेल्या दोघांसाठी एक आश्रयस्थान आहे.

६ ड्रॅगन पॅलेस बौद्ध मंदिर

महाराष्ट्रातील नागपूर जिल्ह्यात असलेले ड्रॅगन पॅलेस बौद्ध मंदिर हे एक भव्य आणि आध्यात्मिकदृष्ट्या महत्त्वपूर्ण पूजास्थान आहे. हे वास्तुशिल्प रत्न पारंपारिक बौद्ध रचनांमधून प्रेरणा घेते आणि क्लिष्ट कारागिरीचे प्रदर्शन करते, ज्यामुळे ते भाविक आणि पर्यटकांसाठी एक आकर्षक ठिकाण बनले आहे.
नागपूर जिल्ह्यात भेट देण्यासाठी १५ सर्वोत्तम ठिकाणे
अभ्यागत मंदिराच्या संकुलात प्रवेश करत असताना, सुंदर शिल्पे आणि गुंतागुंतीच्या कोरीव कामांनी सजलेल्या भव्य प्रवेशद्वाराने त्यांचे स्वागत केले जाते. मंदिराचे सुशोभित आतील भाग, दोलायमान रंग, उत्कृष्ट भित्तीचित्रे आणि गुंतागुंतीच्या मूर्तींनी सुशोभित केलेले, एक शांत आणि विस्मयकारक वातावरण निर्माण करतात. ड्रॅगन पॅलेस बौद्ध मंदिराचे मुख्य आकर्षण म्हणजे अतिशय सुंदर बुद्ध मूर्ती जी मध्यभागी उभी आहे, शांतता आणि प्रसन्नता पसरवते. मंदिराच्या संकुलात प्रार्थना हॉल, ध्यान क्षेत्र आणि एक शांत बाग देखील आहे जिथे अभ्यागत शांतता मिळवू शकतात आणि चिंतन करू शकतात.

स्थापत्यशास्त्राच्या भव्यतेच्या पलीकडे, ड्रॅगन पॅलेस बौद्ध मंदिर हे एक आध्यात्मिक आश्रयस्थान आहे, जे अभ्यागतांना त्यांच्या अंतर्मनाशी जोडण्यासाठी आणि बौद्ध धर्माच्या शिकवणींचा अनुभव घेण्यासाठी एक जागा देते. हे विविध बौद्ध क्रियाकलापांसाठी केंद्र म्हणून काम करते, ज्यात ध्यान माघार, जप सत्रे आणि आध्यात्मिक प्रवचनांचा समावेश आहे. अभ्यागत या क्रियाकलापांमध्ये सहभागी होऊ शकतात किंवा मंदिराच्या समृद्ध आध्यात्मिक वारशात स्वतःला विसर्जित करून शांततापूर्ण वातावरणात भिजवू शकतात.

ड्रॅगन पॅलेस बौद्ध मंदिर हे अध्यात्म आणि कलात्मकतेच्या सुसंवादी मिश्रणाचा पुरावा म्हणून उभे आहे, जे अभ्यागतांना त्याचे दैवी सौंदर्य एक्सप्लोर करण्यासाठी आणि शांततेचे आणि प्रतिबिंबांचे क्षण शोधण्यासाठी आमंत्रित करते. हे केवळ उपासनेचे ठिकाण नाही, तर बौद्ध धर्माच्या सखोल शिकवणी आणि प्रथांची झलक देणारे सांस्कृतिक आणि अध्यात्मिक खूणही आहे.

७ फुटाळा तलाव

महाराष्ट्रातील नागपूर जिल्ह्याच्या मध्यभागी असलेले फुटाळा तलाव हे एक मनमोहक ठिकाण आहे जे स्थानिक आणि पर्यटकांसाठी एक नयनरम्य माघार देते. शांत पाणी आणि सभोवतालचे नैसर्गिक सौंदर्य असलेले हे विलोभनीय सरोवर, शहराच्या गजबजलेल्या जीवनातून शांतपणे सुटका करून घेते.
नागपूर जिल्ह्यात भेट देण्यासाठी १५ सर्वोत्तम ठिकाणे
फुटाळा तलावाचे मुख्य आकर्षण म्हणजे तिथले विलोभनीय वातावरण, विशेषतः सूर्यास्ताच्या वेळी. जसजसा सूर्य क्षितिजाच्या खाली डुंबतो, तसतसे सरोवर त्याच्या शांत पृष्ठभागावरून परावर्तित होणाऱ्या दोलायमान रंगांसह जिवंत होतो, एक मंत्रमुग्ध करणारा देखावा तयार करतो. तलावाच्या सभोवताली एक सुव्यवस्थित चालण्याच्या मार्गाने वेढलेला आहे, जो आरामात फिरण्यासाठी किंवा शांत वातावरणात जॉगसाठी योग्य आहे. या मार्गावर, अभ्यागतांना स्वादिष्ट स्थानिक स्नॅक्स देणारे खाद्यपदार्थांचे स्टॉल्स आणि भोजनालये सापडतील, ज्यामुळे निसर्गरम्य दृश्यांचा आनंद घेताना पाककृती आनंद घेण्यासाठी ते एक आदर्श ठिकाण बनते.

फुटाळा तलावामध्ये अनेक बसण्याची जागा आणि गॅझेबो देखील आहेत जेथे अभ्यागत आराम करू शकतात आणि शांत परिसराचे कौतुक करू शकतात. नौकाविहार सुविधा उपलब्ध आहेत, ज्यामुळे अभ्यागतांना बोटीतून प्रवास करता येतो आणि सरोवर वेगळ्या दृष्टीकोनातून एक्सप्लोर करता येतो. रोमँटिक बोट राईड असो, निवांत चालणे असो किंवा सरोवराच्या कडेला बसणे आणि शांत वातावरणात भिजणे असो, फुटाळा तलाव भेट देणाऱ्या सर्वांसाठी एक शांत आणि टवटवीत अनुभव देतो.

८ तेलनखेडी हनुमान मंदिर

महाराष्ट्रातील नागपूर जिल्ह्यात असलेले तेलनखेडी हनुमान मंदिर हे भगवान हनुमानाला समर्पित केलेले एक पूजनीय स्थान आहे, जो त्याच्या शक्ती आणि भक्तीसाठी ओळखला जातो. हे मंदिर खूप धार्मिक महत्त्व धारण करते आणि भगवान हनुमानाच्या सान्निध्यात आशीर्वाद आणि सांत्वन मिळवण्यासाठी जवळच्या आणि दूरच्या भक्तांना आकर्षित करते.
नागपूर जिल्ह्यात भेट देण्यासाठी १५ सर्वोत्तम ठिकाणे
तेलनखेडी हनुमान मंदिर त्याच्या शांत आणि प्रसन्न वातावरणासाठी ओळखले जाते, जे आध्यात्मिक साधकांसाठी एक शांत अभयारण्य देते. मंदिराच्या संकुलात भगवान हनुमानाला समर्पित एक भव्य मंदिर आहे, जेथे भक्त प्रार्थना करू शकतात, आशीर्वाद घेऊ शकतात आणि मनापासून उपासना करू शकतात. वातावरण भक्तिगीत आणि मंत्रांच्या आवाजाने गुंजते, अध्यात्म आणि भक्तीची आभा निर्माण करते. हे मंदिर वर्षभर विविध धार्मिक आणि सांस्कृतिक कार्यक्रमांचे आयोजन करते, जे भगवान हनुमानाचा उत्सव साजरा करण्यासाठी आणि त्यांचा सन्मान करण्यासाठी एकत्र आलेल्या भक्तांच्या विविध समुदायाला आकर्षित करतात.

हिरवळ आणि नैसर्गिक सौंदर्याने वेढलेले, तेलनखेडी हनुमान मंदिर चिंतन आणि आत्मनिरीक्षणासाठी शांत वातावरण देते. अभ्यागत मंदिराच्या परिसरात आरामशीर फेरफटका मारू शकतात, शांत वातावरणाचा आनंद घेऊ शकतात आणि सभोवतालच्या दैवी उर्जेशी संपर्क साधू शकतात. आध्यात्मिक ज्ञान, दैवी मार्गदर्शन किंवा शांततेचा क्षण असो, तेलनखेडी हनुमान मंदिर भक्तांना शांतता मिळवण्यासाठी आणि भगवान हनुमानाच्या दैवी उपस्थितीवर त्यांचा विश्वास दृढ करण्यासाठी एक आश्रयस्थान प्रदान करते.

९ सेमिनरी हिल

महाराष्ट्रातील नागपूर जिल्ह्यात स्थित सेमिनरी हिल हे एक निसर्गरम्य आणि लोकप्रिय पर्यटन स्थळ आहे जे आजूबाजूच्या लँडस्केपची चित्तथरारक दृश्ये देते. ही टेकडी केवळ एक नैसर्गिक चमत्कारच नाही तर ऐतिहासिक आणि सांस्कृतिक महत्त्व देखील आहे, ज्यामुळे निसर्गप्रेमी आणि इतिहासप्रेमींसाठी ते एकसारखेच भेट देणे आवश्यक आहे.
नागपूर जिल्ह्यात भेट देण्यासाठी १५ सर्वोत्तम ठिकाणे
उंचीवर वसलेले, सेमिनरी हिल नागपूर शहर आणि त्याच्या सभोवतालचे विहंगम दृश्य प्रदान करते. टेकडी हिरवाईने सजलेली आहे, निसर्गाच्या वैभवात शांततेने चालण्यासाठी हे एक आदर्श ठिकाण बनते. अभ्यागत सुस्थितीत असलेले मार्ग एक्सप्लोर करू शकतात आणि खाली सिटीस्केपची आकर्षक दृश्ये पाहताना थंड वाऱ्याचा आनंद घेऊ शकतात. या टेकडीवर सुंदर लँडस्केप गार्डन्स देखील आहेत, ज्यामुळे या ठिकाणाचे आकर्षण आणि शांतता वाढते.

त्याच्या नैसर्गिक सौंदर्याव्यतिरिक्त, सेमिनरी हिल अनेक शैक्षणिक संस्था आणि ऐतिहासिक खुणांचे घर आहे. टेकडीवर सेंट चार्ल्स बोरोमियोची सेमिनरी आहे, एक धर्मशास्त्रीय महाविद्यालय ज्याने या प्रदेशाच्या शैक्षणिक इतिहासात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली आहे. अभ्यागत कॅम्पस एक्सप्लोर करू शकतात आणि सेमिनरीच्या वास्तुशास्त्रीय भव्यतेचे कौतुक करू शकतात. शिवाय, ही टेकडी भारत-चीन युद्धात बलिदान दिलेल्या सैनिकांना समर्पित युद्ध स्मारकाने सुशोभित केलेली आहे, शूर योद्ध्यांनी केलेल्या बलिदानाची आठवण म्हणून काम करते.

फुरसतीने चालणे असो, एकांताचे क्षण असो किंवा शहराच्या भूतकाळातील एक झलक असो, सेमिनरी हिल अभ्यागतांसाठी एक शांत आणि समृद्ध अनुभव देते. हे एक असे ठिकाण आहे जिथे नैसर्गिक सौंदर्य इतिहासात गुंफलेले आहे, ज्यांना भेट देणार्‍या सर्वांना मनमोहक दृश्यांमध्ये भिजण्यासाठी आणि प्रदेशाच्या सांस्कृतिक वारशाचे कौतुक करण्यासाठी आमंत्रित करते.

१० कस्तुरचंद पार्क

महाराष्ट्रातील नागपूर जिल्ह्यात स्थित कस्तुरचंद पार्क हे एक विस्तीर्ण आणि ऐतिहासिक सार्वजनिक उद्यान आहे ज्याचे सांस्कृतिक आणि मनोरंजक महत्त्व आहे. हे उद्यान विविध कार्यक्रमांचे, प्रदर्शनांचे आणि संमेलनांचे केंद्र बनले आहे, ज्यामुळे ते शहरातील प्रमुख खुणा बनले आहे.
नागपूर जिल्ह्यात भेट देण्यासाठी १५ सर्वोत्तम ठिकाणे
कस्तुरचंद पार्क त्याच्या विस्तीर्ण मोकळ्या जागा आणि सुस्थितीत असलेल्या मैदानांसाठी ओळखले जाते, जे बाह्य क्रियाकलाप आणि सामाजिक संमेलनांसाठी एक आनंददायी वातावरण प्रदान करते. या उद्यानाने संगीत मैफिली, प्रदर्शने, मेळे आणि क्रीडा स्पर्धांसह असंख्य सांस्कृतिक आणि क्रीडा स्पर्धा पाहिल्या आहेत. हे स्थानिक आणि राष्ट्रीय कार्यक्रमांसाठी एक ठिकाण म्हणून काम करते, सर्व स्तरातील लोकांना आकर्षित करते. उद्यानाचे मध्यवर्ती स्थान, त्याच्या विस्तीर्ण मैदानांसह, ते सामुदायिक मेळावे आणि उत्सवांसाठी लोकप्रिय पर्याय बनवते.

पार्कमध्ये चालण्याचे मार्ग, जॉगिंग ट्रॅक आणि पिकनिक आणि विश्रांतीसाठी मोकळ्या जागा यासारख्या मनोरंजक सुविधा देखील उपलब्ध आहेत. अभ्यागत शांत वातावरणाचा आनंद घेत फिरू शकतात किंवा मैदानी व्यायाम करू शकतात. कस्तुरचंद पार्कचा समृद्ध इतिहास आणि सांस्कृतिक आणि मनोरंजक क्रियाकलापांचे केंद्र म्हणून त्याची भूमिका यामुळे तो नागपूरच्या वारशाचा अविभाज्य भाग बनतो, जिथे लोक उत्सव साजरा करण्यासाठी, आराम करण्यासाठी आणि समुदायाशी जोडण्यासाठी एकत्र येतात.

११ जपानी रोझ गार्डन

जपानी रोझ गार्डन, महाराष्ट्रातील नागपूर जिल्ह्यात स्थित आहे, हे एक आश्चर्यकारक ओएसिस आहे जे त्याच्या काळजीपूर्वक मॅनिक्युअर केलेल्या गुलाबाच्या झुडुपे आणि शांत वातावरणासह निसर्गाचे सौंदर्य दर्शवते. पारंपारिक जपानी सौंदर्यशास्त्राने प्रेरित असलेली ही बाग अभ्यागतांना गुलाबांच्या मंत्रमुग्ध करणार्‍या दुनियेत मग्न होण्यासाठी एक शांत माघार देते.
नागपूर जिल्ह्यात भेट देण्यासाठी १५ सर्वोत्तम ठिकाणे
जपानी रोझ गार्डन हा एक दृश्य देखावा आहे, विशेषत: फुलांच्या हंगामात जेव्हा हजारो दोलायमान गुलाब फुलून येतात आणि त्यांच्या सुगंधी सुगंधाने हवा भरतात. बागेत रंगीबेरंगी गुलाबाच्या पलंगातून वारा घालणारे काळजीपूर्वक व्यवस्था केलेले मार्ग आहेत, जे अभ्यागतांना आरामात फिरायला आमंत्रित करतात आणि उत्कृष्ट फुलांच्या प्रदर्शनांची प्रशंसा करतात. शांत वातावरण आणि काळजीपूर्वक डिझाइन केलेले लँडस्केप एक शांत वातावरण तयार करते, ज्यामुळे ते विश्रांतीसाठी, चिंतनासाठी किंवा निसर्गाच्या सौंदर्याचा आनंद घेण्यासाठी एक आदर्श स्थान बनते.

त्याच्या सौंदर्यात्मक आकर्षणाच्या पलीकडे, जपानी रोझ गार्डन एक शैक्षणिक जागा म्हणून काम करते जेथे अभ्यागत गुलाबाच्या विविध जाती, त्यांची लागवड तंत्रे आणि गुलाब बागकामाची कला शिकू शकतात. बागेत फुलांचे शो आणि प्रदर्शनांसह विविध सांस्कृतिक कार्यक्रमांचे आयोजन केले जाते, ज्यामुळे त्याचे आकर्षण आणखी वाढते. एखाद्याला निसर्गाच्या सौंदर्यात सांत्वन हवे असेल, फोटोग्राफीमध्ये रमण्याची इच्छा असेल किंवा गुलाबांच्या जगामध्ये अंतर्दृष्टी मिळवण्याची इच्छा असेल, जपानी रोझ गार्डन एक मनमोहक अनुभव देते जे पर्यटकांवर कायमची छाप सोडते.

१२ रमण सायन्स सेंटर

महाराष्ट्रातील नागपूर जिल्ह्यात असलेले रामन विज्ञान केंद्र हे एक आकर्षक आणि परस्परसंवादी विज्ञान संग्रहालय आहे ज्याचा उद्देश कुतूहल जागृत करणे, वैज्ञानिक समज वाढवणे आणि शिकण्याची आवड निर्माण करणे हे आहे. प्रख्यात भौतिकशास्त्रज्ञ सर सी.व्ही. रामन, हे केंद्र सर्व वयोगटातील अभ्यागतांसाठी एक अनोखा आणि आकर्षक अनुभव देते.
नागपूर जिल्ह्यात भेट देण्यासाठी १५ सर्वोत्तम ठिकाणे
रामन सायन्स सेंटरमध्ये विविध वैज्ञानिक संकल्पना आणि तत्त्वे एक्सप्लोर करणारे विविध प्रदर्शन आणि परस्परसंवादी प्रदर्शने आहेत. प्रत्यक्ष प्रयोगांपासून ते माहितीपूर्ण प्रदर्शनापर्यंत, केंद्र एक उत्तेजक वातावरण प्रदान करते जेथे अभ्यागत त्यांच्या स्वत: च्या गतीने शिकू शकतात आणि एक्सप्लोर करू शकतात. संग्रहालय भौतिकशास्त्र, रसायनशास्त्र, जीवशास्त्र, अंतराळ विज्ञान आणि तंत्रज्ञानासह विविध वैज्ञानिक विषयांचा समावेश करते. आकर्षक प्रदर्शने, मल्टीमीडिया सादरीकरणे आणि प्रात्यक्षिके याद्वारे अभ्यागतांना विज्ञानाच्या चमत्कारांचा शोध घेण्याची संधी देते.

प्रदर्शनांव्यतिरिक्त, रमन विज्ञान केंद्र कार्यशाळा, व्याख्याने आणि शैक्षणिक कार्यक्रमांचे आयोजन करून शिकण्याचा अनुभव अधिक वाढवते. यात एक तारांगण देखील आहे, जेथे अभ्यागत खगोलीय प्रवास करू शकतात आणि विश्वातील आश्चर्ये एक्सप्लोर करू शकतात. वैज्ञानिक शिक्षणाला चालना देण्यासाठी आणि चौकशीच्या भावनेला प्रोत्साहन देण्यासाठी केंद्राच्या समर्पणामुळे ते शालेय क्षेत्र सहली, कुटुंबे आणि विज्ञानप्रेमींसाठी एक लोकप्रिय गंतव्यस्थान बनले आहे. एखादा नवोदित शास्त्रज्ञ असो किंवा त्यांच्या आजूबाजूच्या जगाबद्दल उत्सुकता असो, रामन सायन्स सेंटर एक समृद्ध आणि तल्लीन करणारा अनुभव देते जे विज्ञानाबद्दल आजीवन प्रेम करण्यास प्रोत्साहित करते.

१३ महालक्ष्मी देवीचे मंदिर

महाराष्ट्रातील नागपूर जिल्ह्यात स्थित देवी महालक्ष्मीचे मंदिर, संपत्ती आणि समृद्धीची देवी, देवी महालक्ष्मी यांना समर्पित एक आदरणीय हिंदू मंदिर आहे. या मंदिराला खूप धार्मिक महत्त्व आहे आणि देवीकडून आशीर्वाद आणि दैवी कृपा मिळविण्यासाठी दूरदूरच्या भक्तांना आकर्षित करते.
नागपूर जिल्ह्यात भेट देण्यासाठी १५ सर्वोत्तम ठिकाणे
देवी महालक्ष्मीचे मंदिर त्याच्या स्थापत्य सौंदर्य आणि आध्यात्मिक वातावरणासाठी ओळखले जाते. मंदिराची उत्कृष्ट कलाकुसर आणि गुंतागुंतीचे कोरीव काम या प्रदेशातील समृद्ध सांस्कृतिक वारसा दर्शवते. भक्त मंदिरात प्रवेश करताच, देवी महालक्ष्मीच्या दैवी उपस्थितीने त्यांचे स्वागत केले जाते, जी दोलायमान कपडे आणि दागिन्यांनी सजलेली असते. भक्तीगीत आणि मंत्रोच्चारांनी हवा भरून जाते, त्यामुळे आदराचे आणि भक्तीचे वातावरण निर्माण होते. भक्त प्रार्थना करतात, विधी करतात आणि समृद्धी आणि कल्याणासाठी आशीर्वाद घेतात. मंदिरात विविध धार्मिक समारंभ आणि उत्सव देखील आयोजित केले जातात, जे देवीचा उत्सव आणि सन्मान करण्यासाठी एकत्र येणार्‍या अनेक भक्तांना आकर्षित करतात.

शांत वातावरणाने वेढलेले, देवी महालक्ष्मीचे मंदिर अध्यात्मिक सांत्वन आणि दैवीशी संबंध ठेवण्यासाठी जागा देते. ही अशी जागा आहे जिथे भक्त शांतता मिळवू शकतात, त्यांची कृतज्ञता व्यक्त करू शकतात आणि त्यांच्या जीवनात दैवी हस्तक्षेप करू शकतात. हे मंदिर श्रद्धा आणि भक्तीचे प्रतीक आहे, जे भेट देणाऱ्या सर्वांना देवी महालक्ष्मीची दैवी कृपा आणि आशीर्वाद अनुभवण्यासाठी आमंत्रित करते.

१४ स्वामीनारायण मंदिर

महाराष्ट्रातील नागपूर जिल्ह्यात असलेले स्वामीनारायण मंदिर हे स्वामीनारायण धर्माच्या अनुयायांसाठी एक भव्य आणि पूजनीय ठिकाण आहे. भगवान स्वामीनारायण यांना समर्पित असलेले हे मंदिर भक्ती, अध्यात्म आणि सामुदायिक सेवेच्या तत्त्वांना मूर्त रूप देते, ज्यामुळे ते एक महत्त्वपूर्ण अध्यात्मिक खूण बनते.
नागपूर जिल्ह्यात भेट देण्यासाठी १५ सर्वोत्तम ठिकाणे
क्लिष्ट डिझाईन्स, अलंकृत कोरीवकाम आणि भव्यतेसह स्वामीनारायण मंदिर एक वास्तुशिल्पीय चमत्कार म्हणून उभे आहे. मंदिराच्या मुख्य मंदिरात भगवान स्वामीनारायण यांची दैवी मूर्ती आहे, जी आकर्षक सजावटीने सुशोभित आहे आणि उत्कृष्ट दागिन्यांनी सुशोभित आहे. भाविक प्रार्थना करण्यासाठी, भक्ती गायन आणि मंत्रोच्चारात गुंतण्यासाठी आणि आध्यात्मिक सांत्वन मिळविण्यासाठी मंदिराला भेट देतात. मंदिराच्या संकुलात ध्यान हॉल, प्रार्थना कक्ष आणि मंडळीच्या मेळाव्यासाठी जागा देखील समाविष्ट आहेत. हे सण आणि आध्यात्मिक प्रवचनांसह धार्मिक आणि सांस्कृतिक क्रियाकलापांचे केंद्र म्हणून काम करते, भक्तांमध्ये एकता आणि भक्तीची भावना वाढवते.

त्याच्या धार्मिक महत्त्वाच्या पलीकडे, स्वामीनारायण मंदिर मानवतेच्या सेवेच्या महत्त्वावर जोर देऊन, परोपकारी प्रयत्नांमध्ये सक्रियपणे गुंतलेले आहे. मंदिराच्या धर्मादाय उपक्रमांमध्ये वंचितांना अन्न, शिक्षण, आरोग्य सेवा आणि आधार प्रदान करणे समाविष्ट आहे. हे आध्यात्मिक मार्गदर्शन, समुदाय विकास आणि सामाजिक कल्याणासाठी केंद्र म्हणून काम करते. स्वामीनारायण मंदिर सर्व स्तरातील व्यक्तींना दैवी कृपेचा अनुभव घेण्यासाठी, सद्गुणांचे आचरण करण्यासाठी आणि समाजाच्या उन्नतीसाठी योगदान देण्यासाठी आमंत्रित करते.

१५ गांधी बाग आणि संग्रहालय

गांधीबाग, ज्याला सीताबर्डी पार्क म्हणूनही ओळखले जाते, हे महाराष्ट्रातील नागपूर जिल्ह्यात स्थित एक प्रसिद्ध सार्वजनिक उद्यान आहे. हे ऐतिहासिक उद्यान केवळ त्याच्या नैसर्गिक सौंदर्यासाठीच नाही तर प्रतिष्ठित नेते, महात्मा गांधी यांच्याशी जोडलेले आहे. हे उद्यान शहराच्या मध्यभागी एक शांत ओएसिस म्हणून काम करते आणि अभ्यागतांना आराम आणि टवटवीत वातावरण प्रदान करते.
नागपूर जिल्ह्यात भेट देण्यासाठी १५ सर्वोत्तम ठिकाणे
गांधीबाग हिरवाईने सुशोभित केलेली आहे, चांगले मॅनिक्युअर केलेले लॉन आणि दोलायमान फ्लॉवरबेड, एक नयनरम्य वातावरण तयार करते. पार्कमध्ये चालण्याचे मार्ग, बेंच आणि बसण्याची जागा आहे जिथे अभ्यागत आरामात फिरण्याचा आनंद घेऊ शकतात किंवा निसर्गाच्या मिठीत आराम करू शकतात. हे कुटुंब, मित्र आणि निसर्गप्रेमींसाठी एक लोकप्रिय ठिकाण आहे जे पिकनिकला येतात, मैदानी खेळ खेळतात किंवा निसर्गाच्या कुशीत शांत दिवसाचा आनंद घेतात.

गांधीबागेच्या आत, महात्मा गांधींना समर्पित एक संग्रहालय देखील आहे, ज्यामध्ये त्यांचे जीवन, शिकवण आणि भारताच्या स्वातंत्र्यलढ्यातील योगदानाचे प्रदर्शन आहे. संग्रहालयात छायाचित्रे, कलाकृती आणि दस्तऐवजांचा संग्रह आहे जो आदरणीय नेत्याच्या जीवन आणि तत्त्वज्ञानाबद्दल अंतर्दृष्टी प्रदान करतो. अभ्यागत प्रदर्शनांचे अन्वेषण करू शकतात, महात्मा गांधींच्या अहिंसा आणि सत्याच्या तत्त्वांबद्दल जाणून घेऊ शकतात आणि भारताच्या इतिहासावरील त्यांच्या प्रभावाची सखोल माहिती मिळवू शकतात. नैसर्गिक सौंदर्य आणि ऐतिहासिक महत्त्व यांचे संयोजन गांधी बाग आणि त्याचे संग्रहालय हे एक आवश्‍यक स्थळ बनवते, जे महान नेत्यासाठी विश्रांती, शिक्षण आणि आदर यांचे मिश्रण देते.

निष्कर्ष

शेवटी, भारतातील नागपूर जिल्हा हा वैविध्यपूर्ण आणि आकर्षक पर्यटन स्थळांचा खजिना आहे. नागपूर सेंट्रल म्युझियम आणि रामटेक फोर्ट टेंपल यांसारख्या ऐतिहासिक ठिकाणांपासून ते दीक्षाभूमी आणि ड्रॅगन पॅलेस बौद्ध मंदिर यासारख्या आध्यात्मिक स्थळांपर्यंत, जिल्हा सांस्कृतिक, ऐतिहासिक आणि नैसर्गिक चमत्कारांचे मिश्रण प्रदान करतो. अभ्यागत या प्रदेशाच्या समृद्ध इतिहासात मग्न होऊ शकतात, निर्मळ तलाव आणि बागांचे अन्वेषण करू शकतात किंवा रमन विज्ञान केंद्रात वैज्ञानिक शोधात गुंतू शकतात. तुम्ही अध्यात्मिक ज्ञान, स्थापत्यशास्त्रातील चमत्कार किंवा निसर्गातील शांत विहार शोधत असाल तरीही, नागपूर जिल्ह्यात प्रत्येकासाठी काहीतरी ऑफर आहे.

नागपूरमधून प्रवास सुरू करताना, जिल्ह्याने देऊ केलेले सौंदर्य, मोहकता आणि सांस्कृतिक समृद्धीने मंत्रमुग्ध होण्यासाठी तयार रहा. या लेखात नमूद केलेली नागपूर जिल्ह्यात भेट देण्यासाठी १५ सर्वोत्तम ठिकाणे ही तुमची वाट पाहत असलेल्या असंख्य आकर्षणांची एक झलक आहे. म्हणून, आपल्या बॅग पॅक करा, साहसी वृत्तीचा स्वीकार करा आणि नागपूर जिल्ह्यातील अविस्मरणीय आठवणी निर्माण करण्यासाठी सज्ज व्हा, हे एक गंतव्यस्थान आहे जे खरोखरच भारताच्या विविध वारशाचे आणि नैसर्गिक वैभवाचे सार समाविष्ट करते.

वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न

१) नागपुरातील प्रसिद्ध ठिकाणे कोणती आहेत?

नागपुरातील काही प्रसिद्ध ठिकाणांमध्ये दीक्षाभूमी, फुटाळा तलाव, रामटेक किल्ला मंदिर आणि ड्रॅगन पॅलेस बौद्ध मंदिर यांचा समावेश आहे.

२) नागपुरातील टॉप १० सर्वोत्तम पिकनिक स्पॉट्स कोणते आहेत?

नागपुरातील टॉप १० सर्वोत्तम पिकनिक स्पॉट्समध्ये अंबाझरी तलाव आणि उद्यान, खेकरनाळा जलाशय, महाराज बाग आणि प्राणीसंग्रहालय, तेलनखेडी शिव मंदिर आणि आदासा गणपती मंदिर इत्यादींचा समावेश आहे.

३) नागपुरात किती पर्यटन स्थळे आहेत?

नागपुरात अनेक पर्यटन स्थळे आहेत, ज्यामुळे अनेक आकर्षणे आहेत. नागपूर जिल्ह्यात जवळपास १५ लोकप्रिय पर्यटन स्थळे आहेत जी विविध आवडींची पूर्तता करतात.

४) नागपूर हे प्रसिद्ध शहर कोणते आहे?

नागपूर हे स्वतः नागपूर जिल्ह्यातील एक प्रसिद्ध शहर आहे, जे समृद्ध इतिहास, सांस्कृतिक वारसा आणि उत्साही वातावरणासाठी ओळखले जाते.

अस्वीकरण

आमच्या ब्लॉगमध्ये वापरल्या जाणाऱ्या काही परवानाधारक सशुल्क प्रतिमांचे श्रेय आम्ही घेत नाही, मग त्या गूगल इमेजेस, फोटोलिया आणि शटरस्टॉक यांच्याकडून घेतलेल्या असतील. अशा सर्व प्रतिमा त्यांच्या संबंधित मालकांचे कॉपीराइट आहेत आणि आम्ही जिथे जमेल तिथे त्यांना श्रेय देण्याचा प्रयत्न करतो. तथापि, जर आमच्या ब्लॉगवर कोणतीही कॉपीराइट प्रतिमा वापरली गेली असेल तर संबंधित व्यक्ती एकतर आम्हाला प्रतिमा काढून टाकण्यासाठी थेट मेल करू शकते किंवा प्रतिमाचे श्रेय कोणालाही देऊ शकते.

कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत

Please do not enter spam link in the message box

Blogger द्वारे प्रायोजित.